भारताची भूसीमा

भारताची भूसीमा : १५,२०० कि.मी.

भारताची भूसीमा पुढील सात राष्ट्रांना भिडलेली आहे :

१) बांग्ला देश (सर्वाधिक)

२) चीन

३) पाकिस्तान

४) नेपाळ

५) म्यानमार

६) भूतान

७) अफगाणिस्तान (सर्वात कमी)

भारतातील एकूण १७ राज्यांची सीमा शेजारील ७ राष्ट्रांशी लागून आहे : १) गुजरात, २) राजस्थान, ३) पंजाब, ४) जम्मू-काश्मीर, ५) हिमाचल प्रदेश, ६) उत्तराखंड, ७) उत्तर प्रदेश, ८) बिहार, ९) सिक्कीम, १०) पं. बंगाल, ११) अरुणाचल प्रदेश, १२) नागालँड, १३) मणिपूर, १४) मिझोराम, १५) त्रिपूरा, १६) मेघालय, १७) आसाम.
यापैकी १० राज्यांची सीमा प्रत्येकी केवळ १ देशास लागून आहे.

शेजारील एकूण ७ देशांशी लागून असणाऱ्या भारतातील १७ राज्यांच्या सीमा

१. बांगला देश (२७%) - प. बंगाल, आसाम, मेघालय, त्रिपुरा, मिझोराम

२. चीन (२३%) - जम्मू-काश्मीर, हिमाचल प्रदेश, उत्तराखंड, सिक्कीम, अरुणाचल प्रदेश

३. पाकिस्तान (२२%) - जम्मू-काश्मीर, पंजाब, राजस्थान, गुजरात

४. नेपाळ (१२%) - उत्तराखंड, उत्तर प्रदेश, बिहार, प. बंगाल, सिक्कीम -

५. म्यानमार (१०.८%) - अरुणाचल प्रदेश, नागालँड, मणिपूर, मिझोराम

६. भूटान (४.५%) - सिक्कीम, प. बंगाल, आसाम, अरुणाचल प्रदेश

७. अफगाणिस्तान (०.७%) - जम्मू-काश्मीर

भारतातील राज्यांना लागून असणाऱ्या शेजारील देशांच्या सीमा

१. जम्मू-काश्मीर (३ देशांना) - पाकिस्तान, चीन, अफगाणिस्तान

२. अरुणाचल प्रदेश (३ देशांना) - भूटान, चीन, म्यानमार

३. सिक्कीम (३ देशांना) - चीन, नेपाळ, भूटान

४. प. बंगाल (३ देशांना) - नेपाळ, भूटान, बांगलादेश

५. मिझोराम (२ देशांना) - म्यानमार, बांगलादेश

६. आसाम (२ देशांना) - भूटान, बांगलादेश

शेजारी देशांशी सर्वाधिक सीमा असणारी भारतातील राज्ये

१. बांग्लादेश - प. बंगाल (२२१७ किमी लांबी)

२. चीन - जम्मू-काश्मीर (१९५४ किमी लांबी)

३. पाकिस्तान - जम्मू-काश्मीर (१२२२ किमी लांबी)

४. नेपाळ - उत्तर प्रदेश (६५१ किमी लांबी)

५. म्यानमार - अरुणाचल प्रदेश (५२० किमी लांबी)

६. भूतान - आसाम (२६७ किमी लांबी)

७. अफगाणिस्तान - जम्मू-काश्मीर (१०६ किमी लांबी)

उत्तर प्रदेश या राज्याची सीमा भारतातील अन्य सर्वाधिक राज्यांशी लागून आहे :

१) उत्तराखंड, २) हिमाचल प्रदेश, ३) हरियाणा, ४) राजस्थान, ५) मध्य प्रदेश, ६) छत्तीसगढ, ७) झारखंड, ८) बिहार, ९) दिल्ली (कें.प्र.) या राज्यांना उत्तर प्रदेशची सीमा संलग्न.

भारताच्या मुख्य भूमीस लाभलेला समुद्रकिनारा : ६,१०० कि.मी.

मुख्यभूमी, अंदमान-निकोबार व लक्षद्वीप बेटे मिळून लाभलेला किनारा : ७५१७ कि.मी. (७५१६.६कि.मी.)

भारताची सागरी सीमा ६ देशांच्या सागरी सीमांना संलग्न आहे :

१) पाकिस्तान २) बांगलादेश ३) म्यानमार ४) इंडोनेशिया ५) श्रीलंका ६) मालदीव

तीन देशांना भारताची भूसीमा व सागरी सीमा संलग्न आहे :

१) पाकिस्तान २) बांग्ला देश ३) म्यानमार

कर्कवृत्त भारताच्या मध्यातून ८ राज्यांतून गेले आहे. या राज्यांचा पश्चिमेकडून पूर्वेकडे क्रम पुढीलप्रमाणे :

१) गुजरात २) राजस्थान ३) मध्य प्रदेश ४) छत्तीसगढ ५) झारखंड ६) प. बंगाल ७) त्रिपुरा ८) मिझोराम

भारत : क्षेत्रफळानुसार राज्यांचा क्रम

प्रथम राज्य - राजस्थान

क्षेत्रफळ (चौ.किमी) - ३,४२,२४०

भारताशी प्रमाण - १०.४१%

कोणत्या देशाच्या क्षेत्रफळा इतके ? - रिपब्लिक ऑफ काँगो

द्वितीय राज्य - मध्य प्रदेश

क्षेत्रफळ (चौ.किमी) - ३,०८,२५२

भारताशी प्रमाण - ९.३७%

कोणत्या देशाच्या क्षेत्रफळा इतके ? - ओमान

तृतीय राज्य - महाराष्ट्र

क्षेत्रफळ (चौ.किमी) - ३,०७,७१३

भारताशी प्रमाण - ९.३६%

कोणत्या देशाच्या क्षेत्रफळा इतके ? - इटली

चौथा राज्य - उत्तर प्रदेश

क्षेत्रफळ (चौ.किमी) - २,४०,९२८

भारताशी प्रमाण - ७.३२%

कोणत्या देशाच्या क्षेत्रफळा इतके ? - युनायटेड किंगडम (UK)

पाचवा राज्य - जम्मू-काश्मीर

क्षेत्रफळ (चौ.किमी) - २,२२,२३६

भारताशी प्रमाण - ६.७६%

कोणत्या देशाच्या क्षेत्रफळा इतके ? - रूमानिया

सहावा राज्य - गुजरात

क्षेत्रफळ (चौ.किमी) - १,९६,०२१

भारताशी प्रमाण - ५.९६%

कोणत्या देशाच्या क्षेत्रफळा इतके ? - सेनेगल

सातवा राज्य - कर्नाटक

क्षेत्रफळ (चौ.किमी) - १,९१,७९१

भारताशी प्रमाण - ५.८३%

कोणत्या देशाच्या क्षेत्रफळा इतके ? - किरगिझस्तान

भारतातील सर्वात कमी क्षेत्रफळाची राज्ये (चढत्या क्रमाने) :

१) गोवा : ३७०२ चौकिमी (सर्वात कमी)

२) सिक्किम : ७०९६ चौकिमी

३) त्रिपुरा : १०४९१ चौकिमी

४) नागालँड : १६५७९ चौकिमी

भारतातील नऊ (९) केंद्रशासित प्रदेश व त्यांचे क्षेत्रफळ (चढत्या क्रमाने) :

१) लक्षद्वीप : ३२ चौकिमी,

२) दीव-दमण : १०४ चौकिमी,

३) चंदिगढ : ११४ चौकिमी,

४) दादरा व नगरहवेली : ४८७ चौकिमी,

५) पदच्चेरी : ४९२ चौकिमी,

६) दिल्ली : १,४८४ चौकिमी,

७) अंदमान-निकोबार बेटे : ८,०७३ चौकिमी

८) जम्मू काश्मीर : ४२,२४१ चौकिमी

९) लडाख : २७४, २८९ चौकिमी

Chicken's Neck : ईशान्येकडील सात राज्ये भारतीय मुख्य भूमीस ज्या चिंचोळ्या भूपट्ट्याने जोडलेली | आहेत, त्यास Chicken's Neck किंवा सिलिगुडी कॉरिडोर' असे म्हणतात.

हिंदी महासागरातील भारताचे शेजारी देश : श्रीलंका, मालदीव, सेशेल्स, मॉरिशस

भारताची भूसीमा | भारतातील शेजारील देश | भारतातील राज्यांना लागून असणाऱ्या शेजारील देशांच्या सीमा